Controle op geneesmiddelentherapie (LESA Laboratoriumdiagnostiek)
Samenvatting Controle op geneesmiddelentherapie
Actualisering januari 2019; herzien t.o.v. versie 2006
Inhoud |
1. Controle bij medicamenteuze behandeling lithium (stabiele instelling)
Bepalingen
- lithiumspiegel
- eGFR + creatinine
- calcium (gecorrigeerd voor albumine)
- TSH, indien afwijkend vrij T4
Indicatie
- Controleer elk halfjaar 12-uurs lithiumspiegel (dalspiegel) en nierfunctie (eGFR)
- Controleer jaarlijks calcium en TSH
- Controleer 12-uurs lithiumspiegel na stoppen, starten of dosisaanpassingen van interacterende medicatie (NSAID’s, RAS-remmers, diuretica en metronidazol)
- Controleer 12-uurs lithiumspiegel bij vermoeden intoxicatie
Achtergrondinformatie bij de bepaling
- 12-uurs lithiumspiegel: afname via venapunctie heeft voorkeur boven vingerprik
- 12-uurs lithiumspiegel: afname 11-13 uur na ochtenddosering, bij doseren meermalen daags afname vóór de ochtendinname
Referentiewaarden lithium
Lithium
| Therapeutische spiegel (onderhoud) | 0,6-0,8 mmol/l oudere patiënten of in combinatie met antidepressivum: 0,4-0,6 mmol/l |
Toxisch | ≥ 1,2 mmol/l | |
| eGFR + creatinine | Zie hoofdstuk Nieraandoeningen | |
| Calcium (gecorrigeerd voor albumine) | Zie hoofdstuk Delier | |
| TSH | Zie hoofdstuk Schildklieraandoeningen | |
Verder beleid
- Bepaal bij te lage of te hoge lithiumspiegel nogmaals de lithiumspiegel. Achterhaal de oorzaak. Eventueel dosisverhoging of -verlaging in overleg met psychiater.
- Bij lithiumspiegel boven 1,2 mmol/l: direct overleg met psychiater.
- Bij lithiumspiegel boven 1,5 mmol/l: patiënt direct naar SEH.
- Bij een eGFR < 60 ml/min/ 1,73 m2: overleg/verwijzing met/naar internist-nefroloog.
- Bij calcium > 2,55 mmol/L en klachten: overleg met internist/psychiater.
2. Controle bij medicamenteuze behandeling clozapine (stabiele instelling)
Bepalingen
- clozapinespiegel
- leukocyten met differentiatie
Indicatie
- Bepaal clozapinespeiegel bij ernstige bijwerkingen, vermoeden intoxicatie, start interacterende medicatie (ciprofloxacine, fluoxetine, fluvoxamine, sertraline) en verandering in rookgedrag of coffeïnegebruik.
- Controleer maandelijks leukocyten met differentiatie.
- Controleer bij koorts ≥ 38 °C, keelpijn en/of griepverschijnselen leukocyten met differentiatie.
Achtergrondinformatie bij bepalingen
- clozapinespiegel: 12 uur na inname
- leukocyten en differentiatie: bij koorts, klinisch ernstig beeld (ulcera keel/anus) of duidelijke zieke patiënten bepalingen binnen 24 uur uitvoeren, anders eerstvolgende werkdag
Referentiewaarden en afkapwaarden clozapine
Clozapine
| Therapeutische spiegel (onderhoud) | 300 - 700 microgr/l |
Toxisch | > 1000 microgr/l | |
Leukocyten met differentiatie
| Leukocyten | > 3,5 x 109/l |
Neutrofiele granulocyten | > 2,0 x 109/l |
Verder beleid
- Bij afwijkende clozapinespiegel: overleg met psychiater over dosisaanpassing.
- Bij toxische clozapinespiegel: patiënt naar SEH.
- Bij verlaagde leukocyten (tussen 3,0 en 3,5 x 109/l of neutrofiel granulocyten tussen de 1,5 en 2,0 x 109/l): verhoog de controlefrequentie naar 2x/week tot de waarden weer normaal zijn.
- Bij sterk verlaagde leukocyten (< 3,0 x 109/l of neutrofiel granulocyten < 1,5 x 109/l): overleg met spoed met psychiater.
3. Controle bij medicamenteuze behandeling digoxine
Bepalingen
- digoxinespiegel
- kalium
- eGFR + creatinine
Indicatie
- spiegelbepaling digoxine bij vermoeden intoxicatie
- controleer jaarlijks kalium en eGFR
Achtergrondinformatie bij bepalingen
- spiegelbepaling digoxine: bij voorkeur 12-24 uur na inname (direct voor inname volgende dosis)
Referentiewaarden digoxine
Digoxine
| Therapeutische waarde atriumfibrilleren, vóór gift | 0,8-2,0 microgr/l |
Therapeutische waarde Hartfalen, vóór gift | 0,5-0,9 microgr/l | |
Toxisch | Mogelijk vanaf 2,0 microg/l | |
eGFR + creatinine | > 50 ml/min/ 1,73 m2* | |
Kalium | 3,5-5,0 mmol/l | |
* Deze waarde is gebaseerd op de G-Standaard die is verwerkt in de huisartsinformatiesystemen en wijkt daarom af van de waarde genoemd in hoofdstuk Nieraandoeningen.
Verder beleid
- Bij afwijkende digoxinespiegel: pas dosering aan.
- Bij sterk verhoogde waarden: overleg met internist.
4. Controle bij medicamenteuze behandeling andere geneesmiddelen
Bepalingen
- Spiegelbepaling van andere geneesmiddelen
Indicaties
Voor andere geneesmiddelen gelden andere regels, zie bijvoorbeeld de monografieën van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuisapothekers (NVZA).
- Doe altijd navraag naar het juiste afnamemoment voor het betreffende geneesmiddel.
- Het tijdstip van inname, de hoogte van de dosering en het tijdstip van bloedafname moeten bekend zijn voor interpretatie van verkregen uitkomst.
