ABCDE-methodiek

In 2021 is de ABCDE-kaart voor huisartsen geactualiseerd.

De ABCDE-methodiek is een werkwijze waarbij hulp wordt verleend volgens het principe “treat first what kills first”. Met andere woorden: eerst de primaire (levensbedreigende) en vervolgens de secundaire c.q. tertiaire (niet-direct dan wel niet-levensbedreigende) letsels en stoornissen. Deze handelswijze heeft belangrijke voordelen daar er – naast een duidelijke houvast – door het volgen van deze methodiek doorgaans alle letsels en stoornissen kunnen worden onderkend en behandeld.

  • A – airway:  beoordeeld wordt of de lucht-/ademweg vrij is; zo nodig moet deze vrijgemaakt worden. CWK-controle
  • B – breathing:  zijn er symptomen van een bedreigde oxygenatie/gaswisseling? Is er een indruk van de zuurstofsaturatie? Is toediening van zuurstof nodig? Moet er beademing worden toegepast, al of niet met gebruik van hulpmiddelen?
  • C – circulation:  zijn er symptomen van een bedreigde circulatie? Wat zijn de eventuele oorzaken? Zijn er bloedingen?
  • D – disabilities: is er een bewustzijnsstoornis en/of andere acute neurologische symptomen? Bij de objectivering van storingen in het bewustzijn wordt gebruik gemaakt van de Glasgow Coma Scale.
  • E – exposure/environment: is de lichaamstemperatuur gestoord en wat is daarvan de oorzaak? Hebben omgevingsfactoren daarop invloed gehad (zoals koud water bij dreigende verdrinking)?  Denk ook aan koolmonoxide / de omgeving van de patiënt.

De ABCDE-systematiek wordt toegepast in de ATLS (Advanced Trauma Life Support). Er is geen evidence dat de ATLS-training effect zou hebben op de overlevingskansen van slachtoffers, maar er is wel enige evidence dat ATLS-training de kennis verbetert van wat men moet doen in spoedsituaties. Zie ook Three decades (1978–2008) of Advanced Trauma Life Support (ATLS™) practice revised and evidence revisited, door Kjetil Søreide.

Actualisatie 2021

Aanleiding

Schola Medica en NHG constateerden eind 2020 dat:

  • De belangrijkste doelgroep voor de bestaande ABCDE-kaart zijn huisartsen in opleiding en alle huisartsen in de huisartsenpraktijk.
  • De bestaande ABCDE-kaart was teveel op de tweedelijnszorg toegespitst. De interventies genoemd bij A (ademweg) en C (circulatie) worden doorgaans niet in de eerstelijn verricht.

Deze partijen hebben vervolgens een werkgroep samengesteld om het ABCDE-schema te herzien. Met vertegenwoordigers vanuit Schola Medica en het NHG:

  • P. Visser (Schola Medica), voorzitter vakgroep Spoedzorg, kaderhuisarts Spoedzorg i.o.;
  • A. Sluiter (Schola Medica), vakgroep lid Spoedzorg en kaderhuisarts Spoedzorg;
  • dr. A. Sana (NHG), huisarts, programmamanager Spoedzorg;
  • J. Moorlag (NHG), huisarts, wetenschappelijk medewerker digitale nascholing.

Wijzigingen

  • De interventies bij A en C, die doorgaans in de tweedelijns zorg thuishoren, zijn verwijderd uit het schema. Huisartsen in opleiding kunnen tijdens hun klinische stage gebruik maken van de bestaande protocollen in de tweedelijn.
  • Bij de tabel voor de normaalwaarden van adem- en hartfrequentie en schatting van het gewicht per leeftijdscategorie is de APLS compact BSL 2019 gebruikt. Deze waarden blijken nauwkeuriger te zijn dan die in LPA tabel uit 2016 in de eerdere versie van de ABCDE-kaart.
  • De werkgroep is van mening dat het gericht onderzoek van het abdomen een vast onderdeel dient te zijn van C (circulatie) in de primary survey en niet alleen uitgevoerd dient te worden bij shock. In het herziene ABCDE-schema is het gericht onderzoek van het abdomen bij C (circulatie) toegevoegd. De aanbevolen interventies bij C zijn wat uitgebreider.
  • De Glasgow Coma Scale is vervangen door de New Glasgow Coma Scale.
  • De FAST methodiek is toegevoegd aan D en de ‘meningeale prikkeling’ is uit de primaire benadering gehaald vanwege de lage sensitiviteit. Hij is uit de ATLS en uit de ‘Neurologicals ABC’ gehaald.
  • De SBARR methode is uitgewerkt en de layout is beter leesbaar.
  • De QR-code voor het NHG overzicht geneesmiddelen in spoedeisende situaties is toegevoegd.

Deze herziene ABCDE-kaart zal uitgereikt worden aan alle cursisten van de STARtclass. Tevens is een online versie van de kaart beschikbaar.