Systematiek als checklist

Het is afhankelijk van de situatie welke interventies daadwerkelijk kunnen worden verricht. De systematiek moet worden gezien als een checklist en is niet volledig qua medicatiemogelijkheden.

Raadpleeg de ABCDE-methodiek hieronder of download als PDF.

Primary Assessment

Gericht op toestandsbeeld.

Airway: Luchtweg + CWK

Stabilisatie CWK – Bij trauma: noodzakelijk?
Kijken – Verlaagd bewustzijn*?
– Inspectie mondholte. Uitwendige en inwendige oorzaken van ademwegobstructie (persisterend braken)?
– Slijmvliezen: droog/nat, zwelling (lippen/tong/keel? ()?
Luisteren – Heesheid? Hoorbare ademhaling (stridor, rochelen,
snurken)?
Voelen – Boven de mond/neus voelen naar luchtbeweging
Interventies – Verwijderen corpus alienum (uitzuigen/Heimlich)
– Manuele luchtwegmanoeuvres (head tilt/chin lift, jaw thrust, stabiele zijligging)
– Guedel / nasopharyngeale tube
– *bij bewustzijnsverlies: maximale O2, tenzij restricties (tabel 1)

– Medicatie zoals:
* Generaliseerd insult: benzodiazepinen
** Anafylaxie, geef adrenaline i.m.
Raadpleeg medicatieoverzicht (PDF)

Breathing: Oxygenatie en ventilatie

Kijken– Kleur: cyanose?
– Uitwendig zichtbare afwijkingen aan de thorax (door trauma, aangeboren?)
– Ademhalingsbewegingen (regelmaat, diepte, intrekkingen, L=R? )
– Ademarbeid (gebruik hulpademhalingsspieren)
Luisteren– Auscultatie longen, L=R?
– Percussie, L=R?
Voelen– Ademhalingsbewegingen, L=R?
– Subcutaan emfyseem?
– Bij trauma: ribfracturen?
Meten– Ademfrequentie
– Zuurstofsaturatie
Interventies– O2 (neusbril/-canule, non- rebreather masker)
– Indien insufficiënte ademhaling (pocketmask, masker-ballon)

Medicatie:
– Overweeg bronchodilatantia (vernevel 6-8L O2 flow, ≥ 4 ml in reservoir of dosisaerosol + voorzetkamer)
Raadpleeg medicatieoverzicht (PDF)

Circulation: Circulatie/bloedingen stelpen

Kijken– Huidskleur (bleek, rood)
– Transpiratie
– Uitwendig zichtbaar ernstig bloedverlies (uitwendige bloedingen, bloedbraken, hemoptoe, bloederige diarree)
– Halsvenen (gestuwd/gecollabeerd)
Luisteren– Auscultatie hart (frequentie, ritme, luidheid tonen/souffles)
Voelen– Temperatuur extremiteiten
– Pols/hals (ritme, kracht)
– Palpatie abdomen
– Bij trauma: borst/buik/bekken/bovenbenen?
Meten– Hartfrequentie (reg/irr?)
– Bloeddruk
– Capillary Refill Time (CRT) op sternum
Interventies– Stelp ernstige uitwendige bloedingen
– i.v. toegang (voorkeur groene naald)
– Bij shock
1. Get help!
2. Maximaal O2, tenzij restricties (tabel 1)
3. Vloeistoftherapie (Ringer/NaCl 0,9%), snel

Bij (vermoeden) cardiogene of obstructieve shock; maximaal 250 ml. Bij ernstig acuut hartfalen: geen infusievloeistof. Bij ernstige niet te stelpen bloedingen: tot systolische RR 80-90 mmHg

Bij spanningspneu: decompressie met naald 4e-5e ICR midaxillair

Medicatie:
– Overweeg pijnmedicatie
– Overweeg nitroglycerine
– Overweeg diuretica
Raadpleeg medicatieoverzicht (PDF)

Disability: Bewustzijn/Neurologische uitval

Kijken, luisteren en voelen– Beoordeling bewustzijn*. EMV (tabel 3), bij kinderen AVPU (tabel 2).
– Pupilcontrole (PEARRL)
– Lateralisatie (FAST)
– Tekenen van convulsies*
Meten– Glucose**
Interventies* Bewusteloos: maximaal O2, tenzij restricties (tabel 1)

Medicatie:
* Overweeg benzodiazepinen
** Hypoglykemie < 3.5 mmol/l, geef glucose of glucagon
Overweeg pijnmedicatie
Raadpleeg medicatieoverzicht (PDF)

PEARRL: Pupils Equal And Round and Reactive to Light
FAST: Face, Arms, Speech, Time

Exposure/Environment: Huid/Temperatuur/Omgeving

Kijken, luisteren en voelen– Volledige inspectie huid, inclusief rug (logroll)!
– Huidafwijkingen: oa. petechiën/hematomen/zwelling/oedeem/verwondingen/ontstekingsverschijnselen/priklaesies)
– Urgentieverhogende omgevingsfactoren
– Palpeer de rug bui trauma, koorts eci
Meten– Lichaamstemperatuur
– Pijn(score)
Interventies– Toedekken, opwarmen

Medicatie:
– Overweeg pijnmedicatie
Raadpleeg medicatie-overzicht (PDF)

Conclusie en reassessment: herbeoordeling ABCDE

  1. Samenvatten bevindingen, conclusie en reflectie
  2. Check overgeslagen items, veranderingen in ABCDE en resultaat van interventies

Secondary Assessment

Gericht op diagnose.

AnamneseAMPLE + B
– Allergie
– Medicatie/intoxicaties
– Past/Voorgeschiedenis
– Laatst gebruikte maaltijd
– Events (anamnese)
– Behandelbeperkingen
Volledig/gericht lichamelijk onderzoek
Documentatie– Noteer alle bevindingen en conclusies
– Stel een DD op
– Bij insturen: overdracht: SBAR(R) zie tabel 4

Indicatie van normaalwaarden

LeeftijdGewicht man (kg)Gewicht vrouw (kg)Ademhaling per min.Hartfrequentie per min.Bloeddruk systolisch (minimaal)
Geboorte3,53,525-50120-17065-75
1 mnd4,54,525-50120-17065-75
3 mnd6,5625-45115-16065-75
6 mnd8720-40110-16065-75
12 mnd9,5920-40110-16070-75
18 mnd111020-35100-15570-75
2 jaar121220-30100-15070-80
3 jaar141420-3090-14070-80
4 jaar161620-3080-13570-80
5 jaar181820-3080-13580-90
6 jaar212020-3080-13080-90
7 jaar232220-3080-13080-90
8 jaar252515-2570-12080-90
9 jaar282815-2570-12080-90
10 jaar313215-2570-12080-90
11 jaar353515-2570-12080-90
12 jaar434312-2465-11590-105
14 jaar505012-2450-11090-105
Volw707012-2455-8090-105
Bron APLS compact BSL 2019 Turner en Nusmeier.

Tabellen

Tabel 1: Streefsaturatie bij O2-toediening

Streefwaarde94-98%
Streefwaarde bij COPD, morbide adipositas88-92%
Streefwaarde bij shock/bedreigde luchtwegMaximale O2-toediening

Toelichting: de NHG-Behandelrichtlijn Geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties adviseert de O2-streefwaarden pas na te streven indien langer dan 15 minuten O2 nodig is. Schola Medica kiest ervoor om in geval van COPD, morbide obesitas en ernstige spierzwakte direct te titreren op geleide van zuurstofsaturatie vanwege de kans op hypercapnie met potentieel ernstige gevolgen.

Tabel 2: AVPU-score

AlertIs alert en zich bewust van de omgeving
VocalReageert op aanspreken
PainReageert alleen op pijnprikkels
UnresponsiveReageert in het geheel niet op prikkels van buitenaf

Tabel 3: New Glasgow Coma Scale / EMV-score

Ogen openen (E)Score
Spontaan4
Op geluid3
Op een drukprikkel2
Afwezig1
Niet testbaarNT
Motorische reactie (M)
(in geval van lateralisatie telt de beste score)
Score
Voert een tweeledige opdracht uit6
Lokaliseert (komt boven clavicula na pijnprikkel supra-orbitaal)5
Normale buigreactie*4
Abnormale buigreactie**3
Strekreactie2
Afwezig1
Niet testbaarNT

* Normale buigreactie: snel, wisselend van aard, arm beweegt weg van het lichaam
** Abnormale buigreactie: traag, arm beweegt richting de borst, onderarm roteert, gebalde vuisten, strekreactie in de benen

Verbale reactie (V)Score
Georiënteerd/helder gesprek5
Verward/zinnen4
Woorden/inadequaat3
Geluiden/onverstaanbaar2
Afwezig1
Niet testbaarNT

Tabel 4: SBARR(R)

Situation– Identificeer jezelf/reden van contact
– NAW-gegevens patient
– Wat is er aan de hand, hoe is de situatie?
Background– Relevante voorgeschiedenis
– Relevante medicatie
– Allergie
– Infectierisico
– Behandelrestricties
Assessment– Benoem de meest ernstige bedreiging/probleem van de vitale functie (ABCDE)
– Wat is de behandeling tot nu toe?
– Wat is de werkdiagnose of DD?
Recommendation– Wat wil je dat er gebeurt?
– Wat is jouw plan/vraag/aanbeveling?
– Welke hulp is er nodig?
Repeat– Laat jouw communicatiepartner hardop de afspraken herhalen en stel zo nodig bij.

Over de ABCDE-kaart

De ABCDE-kaart voor huisartsen is in oktober 2021 herzien door Schola Medica en het NHG.