Publicatie | 31 oktober 2025

Op deze pagina wordt gesproken over vrouwen. In deze context bedoelen we daarmee iedereen die tot de doelgroep van het bevolkingsonderzoek behoort. Deelname aan het bevolkingsonderzoek borstkanker staat open voor alle mensen die aan de vastgestelde criteria voldoen, waaronder ook transgendermannen, non-binaire personen en intersekse personen. 

Over het bevolkingsonderzoek borstkanker 

Borstkanker is de meest voorkomende kankersoort bij vrouwen in Nederland. Jaarlijks doen ongeveer 850.000 vrouwen mee aan het bevolkingsonderzoek. Eén op de 7 vrouwen krijgt de diagnose borstkanker gedurende haar leven en jaarlijks overlijden ruim 3.000 vrouwen aan de gevolgen van de ziekte.

Bij het bevolkingsonderzoek borstkanker ontvangen vrouwen tussen de 50 en 75 jaar elke 2 tot 3 jaar een uitnodiging om een mammografie te laten maken in een mobiel onderzoekscentrum. Als mensen bij de gemeente geregistreerd staan als m/o/x en borstweefsel hebben, krijgen zij niet automatisch een uitnodiging. Zij kunnen zich aanmelden door hun deelnamewens door te geven. Na aanmelden ontvangen zij elke 2 tot 3 jaar een uitnodiging voor het bevolkingsonderzoek borstkanker. 

De deelnemer aan het bevolkingsonderzoek ontvangt schriftelijk de uitslag binnen 10 dagen na het maken van de mammografie.  

Sinds de invoering van het bevolkingsonderzoek borstkanker in 1990 sterven in Nederland jaarlijks rond de 40% minder mensen aan deze ziekte. Deze daling is voor ruim de helft het gevolg van vroege opsporing en behandeling door het bevolkingsonderzoek en voor het andere deel het gevolg van verbeterde behandelingsmethoden. 

Uit de factsheet bevolkingsonderzoek borstkanker (2024) blijkt dat in 2023 de deelnamegraad 70,3% was. Het detectiepercentage (deelnemers bij wie na deelname borstkanker wordt vastgesteld) is 0,75%. Bij 31% van de deelnemers die werd verwezen naar het ziekenhuis, is borstkanker vastgesteld. De kans op intervalcarcinomen binnen 2 jaar was 0,22% in 2017. Naar schatting is het aantal voorkomen sterfgevallen 1.300 gevallen per jaar. 

Rol van de huisarts 

De rol van de huisarts bij het bevolkingsonderzoek borstkanker is marginaal en beperkt zich tot het informeren van de vrouwen en verwijzen. Alleen als een verwijzing nodig is, ontvangt de huisarts de uitslagen met BI-RADS-classificatie (Breast Imaging Reporting and Data System). Dit gaat om ongeveer 2% van de deelnemers aan het bevolkingsonderzoek, waarbij de uitslagen globaal verdeeld zijn als: 50% BI-RADS 0, 40% BI-RADS 4 en 10% BI-RADS 5. In het uitvoeringskader van het RIVM staat hoe en door wie het bevolkingsonderzoek borstkanker wordt uitgevoerd. Als vervolgonderzoek is aangewezen, neemt Bevolkingsonderzoek Nederland contact op met de huisarts via Zorgmail, één dag voordat die de uitslagbrief naar de patiënt stuurt.  

Bij een uitslag BI-RADS 0 (onvolledig onderzoek)

Verwijs naar een afdeling Radiologie van een ziekenhuis waar ook een Mammapoli is. Vermeld in de verwijsbrief relevante anamnestische gegevens en voeg een kopie van de uitslagbrief toe.  

Leg de patiënt uit dat aanvullend beeldvormend onderzoek nodig is en dat de uitslag niet betekent dat er een afwijking is gevonden. Geef ook uitleg over de mogelijke kosten: vervolgonderzoek maakt geen deel uit van het bevolkingsonderzoek. De radioloog communiceert de uitslag aan de patiënt. Indien een (vermoeden van een) afwijking wordt gevonden, zal de radioloog direct doorverwijzen naar de mammapoli. 

Bij een uitslag BI-RADS 4 of 5 (verdachte of zeer verdachte afwijking)

Verwijs naar een Mammapoli. Vermeld in de verwijsbrief relevante anamnestische gegevens en voeg een kopie van de uitslagbrief toe. 

Bespreek met de patiënt of die het wenselijk vindt om contact te houden tijdens het (verdere) diagnostische traject en behandeltraject. Zie hiervoor ook het hoofdstuk Rol huisarts bij verwijzing naar mammapoli in de NHG-Standaard Borstkanker.  

Uitgebreide informatie vind je ook in de NHG-Standaard Borstkanker.  

Ontwikkelingen: vrouwen met zeer dicht borstweefsel

Vijf tot acht procent van de vrouwen tussen de 50 en 75 jaar die meedoen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker heeft zeer dicht borstweefsel. Zij lopen een groter risico om borstkanker te krijgen en op een mammografie zijn tumoren bij hen minder goed te zien. In de DENSE-studie is onderzocht of ze gebaat zijn bij een aanvullende MRI-scan in het bevolkingsonderzoek. Deze methode kent ook veel nadelen (Gezondheidsraadadvies, 2020). 

Door het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport is op 7 juni 2022 het besluit genomen geen tijdelijk aanbod van MRI voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel in te richten, maar een proefbevolkingsonderzoek naar Contrast Enhanced Mammography (CEM) en een verkort MRI-onderzoek. Het besluit van het ministerie volgt op het advies van de Gezondheidsraad uit 2024. Met CEM kan mogelijk even goed als met MRI borstkanker worden opgespoord bij vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel. Daarnaast zijn er mogelijk minder nadelen zoals fout-positieve uitslagen en overdiagnose en zijn er minder investeringen nodig, bijvoorbeeld in voldoende MRI-capaciteit. Deze DENSE-2 studie is eind 2024 gestart. Zie ook de veelgestelde vragen over borstkankerscreening bij vrouwen met zeer dicht borstweefsel van de Gezondheidsraad.  

Recent heeft het RIVM de uitvoeringstoets gepubliceerd over tijdelijke uitbreiding van het bevolkingsonderzoek met MRI voor vrouwen met zeer dicht borstweefsel. Volgens het RIVM is het mogelijk om MRI-onderzoek voorlopig toe te voegen aan het bevolkingsonderzoek borstkanker. Het RIVM adviseert om de extra onderzoeken te organiseren en betalen vanuit het bevolkingsonderzoek. Aanbevolen wordt om de MRI-onderzoeken uit te voeren in ziekenhuizen en zelfstandige behandelcentra, onder coördinatie van- en met controle op de kwaliteit door het bevolkingsonderzoek. Er zijn in dit voorgestelde scenario geen aanvullende taken voor huisartsen voorzien, waardoor deze organisatievorm geen extra werkdruk oplevert. Het voorstel is een gefaseerde invoering en mogelijk volledige invoering in 2030. De staatssecretaris van VWS heeft toegezegd begin november 2025 met een reactie te komen. 

Meer informatie voor professionals 

Het RIVM geeft informatie over het bevolkingsonderzoek borstkanker specifiek voor professionals. Je vindt er een beschrijving van het proces, het verloop van het bevolkingsonderzoek borstkanker (selecteren, uitnodigen, informeren en verwijzen) en welke partijen betrokken zijn bij het bevolkingsonderzoek. Ook zijn er verschillende achtergronddocumenten te vinden, zoals: 

Factsheet Bevolkingsonderzoek Borstkanker | RIVM

De factsheet legt in het kort uit wat het bevolkingsonderzoek borstkanker inhoudt en zet de feiten en cijfers op een rij van het aantal verstuurde uitnodigingen, deelnamegraad, percentage doorverwijzingen, aantal uitgevoerde mammografieën en detectiecijfer. 

Landelijke monitor bevolkingsonderzoek borstkanker 2023 | RIVM

Dit rapport geeft informatie over het bevolkingsonderzoek borstkanker over het jaar 2023, in vergelijking met de 4 voorgaande jaren. De resultaten worden gepresenteerd aan de hand van een set vastgestelde indicatoren. Het doel van de monitor is om de kwaliteit van het bevolkingsonderzoek borstkanker te bewaken en belangrijke trends te signaleren. 

Uitvoeringskader BVO Borstkanker | RIVM

Het Uitvoeringskader Bevolkingsonderzoek Borstkanker beschrijft hoe het bevolkingsonderzoek borstkanker moet worden uitgevoerd, zodat dit effectief en binnen beleidsmatige en wettelijke kaders verloopt. Het geeft een beschrijving van het primaire proces, de taken en verantwoordelijkheden van de betrokken partijen en de kwaliteitseisen waaraan elke partij of de uitvoering moet voldoen om burgers een uniform, betrouwbaar en kwalitatief hoogwaardig bevolkingsonderzoek te kunnen bieden. 

Beleidskader voor BVO’s naar kanker | RIVM

Het beleidskader geeft een overzicht van de wettelijke en beleidsmatige kaders voor de bevolkingsonderzoeken. Het beschrijft de samenwerking van de partijen die betrokken zijn bij de voorbereiding van, besluitvorming over en uitvoering van de bevolkingsonderzoeken naar kanker. 

Bevolkingsonderzoek Nederland

Ook op de site van Bevolkingsonderzoek Nederland is informatie voor professionals te vinden over het bevolkingsonderzoek borstkanker. Je vindt er een beschrijving van het screeningsprogramma, de verwijsroute, het processchema, veelgestelde vragen en patiëntenvoorlichting. 

Publieksinformatie 

Er is over borstkanker ook onderstaande publieksinformatie beschikbaar.