Mollusca contagiosa

Voor kinderen van 0 tot 1 jaar is de incidentie van mollusca contagiosa 4,2 per 1000 patiënten per jaar voor jongens en 4,9 per 1000 patiënten per jaar voor meisjes. Van 5 tot 11 jaar is de incidentie 20,8 per 1000 patiënten per jaar voor jongens en 22,5 per 1000 patiënten per jaar voor meisjes. Daarna neemt de incidentie af.
Voor volwassenen van 18 tot 64 jaar is de incidentie 0,2 per 1000 patiënten per jaar voor zowel mannen als vrouwen. Voor volwassenen ouder dan 65 jaar is de incidentie 0,1 per 1000 patiënten per jaar voor zowel mannen als vrouwen. 2

Ontstoken mollusca contagiosa presenteren zich doorgaans als erythemateuze, oedemateuze papels en papulonodules, die pustulair of fluctuerend kunnen worden. Ondanks hun furunkel-achtige verschijning is het purulente exsudaat meestal steriel. 3
Ontsteking leidt tot het verdwijnen van de aangedane mollusca contagiosa en is soms het begin van genezing van alle laesies. In het onderzoek van Berger et al. was er bij patiënten met ontstoken mollusca contagiosa een significant kleinere kans op aanwezigheid van veel mollusca in de komende maanden dan bij patiënten zonder ontstoken mollusca. Celgemedieerde immuniteit speelt daarbij mogelijk een rol. 3

Olsen et al. verrichte een prospectief onderzoek bij 306 Engelse kinderen (4 tot 15 jaar, gemiddeld 6,7 jaar) met mollusca contagiosa (diagnose gesteld door huisarts, dermatoloog of ouders met een gevalideerde foto-vragenlijst). Hij onderzocht onder meer de tijdsduur tot genezing (zie details Prognose en natuurlijk beloop) en de kwaliteit van leven in relatie tot mollusca contagiosa. Dit laatste werd gemeten met de CDLQI-vragenlijst (Children’s Dermatology Life Quality Index), die specifiek de kwaliteit van leven bij dermatologische aandoeningen meet. Bij 183 van de 301 kinderen (61 procent) was het effect van de huidaandoening op de kwaliteit van leven klein, bij 85 (28 procent) was het effect matig (CDLQI-score > 7) en bij 33 (11 procent) groot (CDLQI-score > 13). 4

In het onderzoek van Olsen (zie details Etiologie en pathogenese) was de gemiddelde tijdsduur tot het verdwijnen van de mollusca contagiosa 13,3 maanden (SD 8,2 maanden). Bij 30 procent van de kinderen waren de mollusca nog niet verdwenen na 18 maanden, bij 13 procent nog niet na 24 maanden. Bij het begin van het onderzoek had 25 procent van de kinderen meer dan 21 wratten, voornamelijk op benen, romp en armen. Het aantal wratten aan het begin van het onderzoek was niet gerelateerd aan de tijdsduur tot het verdwijnen ervan. 4

Er werd geen onderzoek gevonden naar de niet-medicamenteuze behandeling van mollusca contagiosa door middel van elektrocauterisatie of vloeibaar stikstof.
In een search naar de mechanische behandeling van mollusca contagiosa werd één onderzoek gevonden waarin werd gekeken naar curettage als behandeling van mollusca contagiosa. Dit onderzoek (n = 124 patiënten van 1 tot 16 jaar) had vier onderzoeksarmen: 5 procent imiquimod (n = 29), 0,7 procent cantharidine (n = 30), 16,7 procent salicylzuur/16,7 procent glycolzuur (n = 29) en curettage (n = 31). Het onderzoek was van lage kwaliteit. De behandelfrequentie varieerde, de behandelduur werd niet gerapporteerd, evenmin als het moment waarop patiënten genezen waren. De frequentie van bijwerkingen werd vermeld, maar niet de aard ervan. Bij curettage was voor 81 procent van de patiënten maar één behandeling nodig (voor de andere behandelingen was dit 37 procent bij cantharidine, 54 procent bij salicylzuur/glycolzuur en 55 procent bij imiquimod) en waren de ouders het meest tevreden. Ook werden minder bijwerkingen gemeld bij curettage (5 procent) dan bij cantharidine (19 procent), salicylzuur/glycolzuur (54 procent) en imiquimod (23 procent). 5

Conclusie

Vanwege de zeer matige kwaliteit van het onderzoek is het niet mogelijk een goede conclusie te trekken.

Overweging

Mogelijk geeft curettage littekenvorming.

Aanbeveling

Behandeling met elektrocauterisatie of vloeibaar stikstof en curettage worden niet aangeraden wegens het ontbreken van (goede) gegevens over de effectiviteit en de kans op littekenvorming bij curettage.

Uitgangsvraag

Wat is de effectiviteit van (medicamenteuze) therapie (I) in vergelijking tot een expectatief beleid (C) bij de behandeling van patiënten met mollusca contagiosa (P)?

Cruciale uitkomstmaten

Voor deze uitgangsvraag zijn de volgende cruciale uitkomstmaten vastgesteld:

• Genezing na een maand.
• Bijwerkingen.

Methode

Een literatuursearch van januari 2007 tot september 2015 leverde een Cochrane-review op 6 naar het effect van verschillende behandelingsstrategieën (inclusief een afwachtend beleid) voor cutane, niet-genitale mollusca contagiosa bij gezonde patiënten, waarin elf onderzoeken (n = 495) werden geïncludeerd. De onderzoeken bestudeerden de effecten van topicale (negen onderzoeken met betadinejodium met salicylzuur, Australische citroenmirte olie, benzoylperoxide, imiquimod, phenol, salicylzuur, tretinoïne, natriumnitriet met salicylzuur en kaliumhydroxide), systemische (één onderzoek met cimetidine) en homeopathische interventies (één onderzoek met calcarea carbonica). De primaire uitkomstmaat was het compleet verdwijnen van de mollusca binnen 1 maand na de laatste behandeldag. Secundaire uitkomstmaten waren genezing op de middellange en lange termijn (respectievelijk na 3 en 6 maanden), verbetering op de middellange en lange termijn (respectievelijk na 3 en 6 maanden), tijd tot genezing, recidieven na 3, 6 en 12 maanden, bijwerkingen (zoals pijn, blaarvorming, sensitisatie, littekenvorming, erosies en pigmentveranderingen), besmetting van anderen en ziekte-gerelateerde kwaliteit van leven.

Resultaten

Beschrijving onderzoeken

In de Cochrane-review werden elf trials geïncludeerd (n = 495). Zeven daarvan werden volgens de beschrijving dubbelblind uitgevoerd. Er was echter geen informatie of de behandelingen visueel vergelijkbaar waren, en of blindering werd voortgezet tijdens een follow-up. Het aantal deelnemers per onderzoek varieerde van 20 tot 124. Negen onderzoeken onderzochten lokale behandeling voor mollusca contagiosa, één onderzoek onderzocht ook curettage. Twee onderzoeken onderzochten systemische behandelingen. De setting was in alle onderzoeken een polikliniek of eerste hulp. De deelnemers waren voornamelijk kinderen en adolescenten.
In deze Cochrane-review werd geconcludeerd dat er geen interventies zijn waarvan overtuigend is bewezen dat zij effectief zijn bij de behandeling van mollusca contagiosa.

Kwaliteit van bewijs

De kwaliteit van bewijs was laag. De beperkingen waren: geen blindering (vier onderzoeken), een groot aantal uitvallers (drie onderzoeken) en geen intention-to-treat-analyse. Kleine aantallen deelnemers (gemiddeld 30 per onderzoek) hebben mogelijk geleid tot het missen van belangrijke verschillen. Verder waren de meeste onderzoeken niet placebo-gecontroleerd.

Effectiviteit

Voor de primaire uitkomstmaat (genezing na 1 maand) was bewijs voor de effectiviteit van een 10%-oplossing van Australische citroenmirte-olie vergeleken met de olijfolie waarin het was opgelost (RR 17,88, 95%-BI 1,13 tot 282,72; p < 0,05). Het ging om onderzoek met zestien patiënten per onderzoeksarm. Er werd tevens beperkt bewijs gevonden voor de effectiviteit van natriumnitriet aangebracht met salicylzuur, vergeleken met alleen salicylzuur (RR 3,50, 95%-BI 1,23 tot 9,92) en voor benzoylperoxidecrème vergeleken met tretinoïne (RR 2,20, 95%-BI 1,01 tot 4,79). Er was geen statisch significant verschil voor tien andere vergelijkingen.

Bijwerkingen

Er werden geen ernstige bijwerkingen gezien. Kaliumhydroxide gaf bij de meeste deelnemers een prikkeling van de huid, twee van de tien deelnemers ontwikkelden post-inflammatoire pigmentveranderingen en twee van de tien deelnemers in de interventiegroep stopten als gevolg van irritatie. Bij gebruik van salicylpleisters ontwikkelden alle deelnemers lokale roodheid van de huid 3 tot 7 dagen na het begin van de behandeling. Bij natriumnitriet stopten vier van de zestien deelnemers in de interventiegroep als gevolg van irritatie en een gebrek aan werkzaamheid.

Conclusie

Op grond van het onderzoek is de effectiviteit van geen enkele interventie overtuigend aangetoond. Er was aanzienlijke heterogeniteit in toegepaste behandelingen, en de aantallen deelnemers waren klein (gemiddeld 30 per onderzoek).

Overwegingen

Mollusca contagiosa verdwijnen in de regel vanzelf. Er zijn enkele aanwijzingen dat de onderzochte interventies effectief zijn, echter er was slechts één onderzoek naar de effectiviteit van citroenmirte-olie beschikbaar en de aantallen deelnemers waren klein. Andere, niet in deze Cochrane-review onderzochte interventies, zoals behandeling met sinecatechineszalf en podofyllotoxine, zijn niet geregistreerd voor de behandeling van mollusca. Podofyllotoxine kent bovendien potentieel ernstige bijwerkingen. Het middel cantharidine is volgens enkele onderzoeken een effectieve oplossing voor mollusca contagiosa, maar is in Nederland niet als product verkrijgbaar. Bijwerkingen van het gebruik zijn pijn en blaarvorming.

Aanbeveling

Er is geen goed bewijs gevonden voor de effectiviteit van medicamenteuze behandeling van mollusca contagiosa. Medicamenteuze behandeling wordt niet geadviseerd.