Anticonceptie
Cluster:
W/X/Y. Zwangerschap / Anticonceptie / Geslachtsorganen man en vrouw
Status:
In herziening - 2011
SamenvattingskaartM02
Inhoudsopgave
Anticonceptie M02 (december 2011)
Richtlijnen diagnostiekNaar de tekst van de NHG-Standaard
AnamneseNaar de tekst van de NHG-Standaard
Algemeen
- Reden voor anticonceptie.
- Ervaringen met eerdere anticonceptie.
- Hulpvraag, verwachtingen van de gewenste methode, ideeën over eventuele bijwerkingen.
- Begindatum laatste menstruatie, regelmaat, duur en pijnlijkheid van menstruatie, hoeveelheid bloedverlies, tussentijds bloedverlies, wens behoud menstruatie.
- Indien van toepassing: datum voorafgaande bevalling, borstvoeding.
Bij voorkeur voor hormonale anticonceptie
- Voorgeschiedenis: myocardinfarct, ischemisch cerebrovasculair accident, veneuze trombo-embolie, trombofilie, borst- of baarmoeder(hals)kanker, ernstige leverfunctiestoornissen.
- Risicofactoren voor hart- en vaatziekten: roken, hypertensie, hypercholesterolemie, diabetes mellitus, hart- en vaatziekten bij ouders, broers of zussen jonger dan 60 jaar, obesitas.
- Migraine met aura.
- Veneuze trombo-embolie bij familieleden.
- Geneesmiddelengebruik (anti-epileptica, rifampicine, Sint-Janskruid).
Bij voorkeur voor spiraal
- Kans op aanwezige zwangerschap.
- Klachten die wijzen op PID (afwijkende fluor, buikpijn).
- Risico op soa (onbeschermd seksueel contact met wisselende partners, partner met wisselende contacten, urethritisklachten).
Bij voorkeur voor definitieve methode
- Huidige gezinssamenstelling, mogelijkheid van onvoorziene wijzigingen in de toekomst.
Lichamelijk onderzoekNaar de tekst van de NHG-Standaard
- Bij aanwezigheid van risicofactoren voor hart- en vaatziekten: bloeddruk en bij obesitas gewicht.
- Voorafgaand aan spiraalplaatsing: gynaecologisch onderzoek (ligging, grootte en consistentie uterus) en soa-onderzoek bij afwijkende fluor en op indicatie .
Richtlijnen beleidNaar de tekst van de NHG-Standaard
Betrouwbare methoden zonder relevante ziekten en risico’s (zie anamnese):
- hormonale anticonceptie: combinatiepreparaat (pil, vaginale ring, pleister), methoden met alleen progestageen (pil, prikpil, implantatiestaafje, hormoonspiraal);
- spiraal (koper of hormoon);
- sterilisatie (man of vrouw).
Combinatiepreparaten
- Ontraad combinatiepreparaten bij vrouwen ≥ 35 jaar die blijven roken, doorgemaakt HVZ of veneuze trombo-embolie, migraine met aura in combinatie met roken, hormoonafhankelijke tumoren, bepaalde geneesmiddelen (zie anamnese).
- Weeg voor- en nadelen af bij risicofactoren voor HVZ, belaste familieanamnese voor veneuze trombo-embolie.
- Bij keuze voor combinatiepil: voorkeur voor pil met 30 microg oestrogeen en 150 microg levonorgestrel.
- Start op de eerste dag van de menstruatie, dan is de betrouwbaarheid direct optimaal.
- Neem combinatiepil routinematig op eenzelfde moment van de dag in; bij vergeten van de pil: zie tabel.
- Vaginale ring kan 3 weken blijven zitten; pleister moet elke week worden vervangen.
- Bij klachten tijdens stopweek of als vrouw dat wenst kan methode worden doorgebruikt.
Methode met alleen progestagenen
- Ontraad methoden met alleen progestagenen bij actuele veneuze trombo-embolische aandoening, onverklaard vaginaal bloedverlies, progestageenafhankelijke tumoren of ernstige leverfunctiestoornissen.
- Gebruik pil met alleen progestageen continu (dus zonder stopweek).
- Implantatiestaafje wordt subcutaan ingebracht in bovenarm en kan 3 jaar blijven zitten, bij overgewicht (BMI > 25) 2 jaar.
- Prikpil wordt elke 12 weken intramusculair toegediend.
Spiraal
- Ontraad een spiraal bij vrouwen met onverklaard vaginaal bloedverlies, zwangerschap, soa of anatomische afwijkingen van uterus.
- Ontraad een koperspiraal bij hevige, langdurige of pijnlijke menstruatie; ontraad een hormoonspiraal bij een (behandeld) mammacarcinoom of een actuele veneuze trombo-embolie.
- Bij koperspiraal wordt menstruatie meestal wat heviger en langer.
- Bij hormoonspiraal treedt vooral in eerste drie maanden vaak onregelmatig bloedverlies op, later menstruaties met weinig of geen bloedverlies.
- Bespreek procedure plaatsing spiraal en leg uit dat tijdens en in de uren erna kortdurende buikpijn kan optreden.
Sterilisatie (man of vrouw)
- Geef globale uitleg over de ingreep en leg uit dat de ingreep definitief is.
- Leg bij sterilisatie van de man uit dat na drie maanden zaadonderzoek moet plaatsvinden om te beoordelen of er geen levende spermacellen meer aanwezig zijn.
- Leg bij sterilisatie van de vrouw uit dat de cyclus daarna gewoon doorgaat.
De overgang en anticonceptie
- Adviseer anticonceptieve maatregelen tot 1 jaar na de laatste menstruatie.
- In principe kan op 52-jarige leeftijd met anticonceptie worden gestaakt.
Postpartum
- Bij keuze voor pil bij borstvoeding: start na 6 weken pil met alleen progestageen.
- Bij keuze voor pil bij flesvoeding: start na 3 weken combinatiepreparaat of na 2 weken pil met alleen progestageen.
- Bij keuze voor spiraal: plaatsing na 4 tot 6 weken.
Vergeten van de (eenfase combinatie)pil en noodanticonceptieNaar de tekst van de NHG-Standaard
Een pil geldt pas als vergeten als een vrouw meer dan 12 uur te laat is met inname. Zie tabel voor het beleid.
| Periode | Aantal | Advies |
| N.v.t. | 1 (> 12 uur te laat) |
|
| Week 1 | 2-7* |
|
| Week 2 | 2 of 3 |
|
| 4-7 |
| |
| Week 3 | 2-7 |
|
* Dit geldt pas als de vrouw ook met de tweede vergeten pil meer dan 12 uur te laat is.
** levonorgestrel 1,5mg oraal, bij voorkeur binnen 12 uur, niet later dan 72 uur na onbeschermde coïtus. Bij overgeven binnen 3 uur na inname tablet opnieuw innemen.
Tegen welke problemen of onduidelijkheden loopt u aan bij het gebruik van deze richtlijnen? We horen het graag!