Algemeen
Kinderen en jongeren kunnen zich op het spreekuur presenteren met gedachten over zelfdoding, hoewel dit vaak niet zo duidelijk is. Diverse signalen rondom veranderingen in gedrag of stemming kunnen op de voorgrond staan. Bijvoorbeeld terugtrekkend gedrag, verzuim op school of slecht slapen, maar is zeker niet beperkt tot deze voorbeelden.
In de huisartsenpraktijk
De huisarts ziet kinderen en jongeren met allerlei klachten op het spreekuur. Hierbij fungeert de huisarts onder andere als gesprekspartner en poortwachter. De huisarts kent vaak het gezin, de voorgeschiedenis en de context, en neemt die kennis mee bij het verhelderen van de hulpvraag, diagnostiek, de inschatting van de mate van ernst van de klachten en behandelopties. Overweeg of er sprake is van normaal gedrag, klachten of mogelijk een stoornis.
Net als de huisarts kan de POH-ggz kinderen en jongeren begeleiden en, bij milde en veelvoorkomende problematiek (bijvoorbeeld omgaan met spanning), kortdurend behandelen. De huisarts verwijst voor bijkomende problematiek zo nodig door naar andere zorgverleners voor opgroei- en opvoedondersteuning of jeugdhulp, indien mogelijk bijgestaan door een ‘ondersteuner jeugd’ vanuit de gemeente. De huisarts werkt samen met de lokale jeugdgezondheidszorg en sociale wijkteams.
Uitgebreide diagnostiek, begeleiding en behandeling van complexe gezinssituaties, ernstige psychiatrische en sociale problematiek passen niet binnen het takenpakket van de huisartsenzorg. Bij suïcidaliteit heeft de huisarts een signalerende rol om zo nodig te verwijzen voor passende vervolgzorg.
Zie voor meer informatie over het aanbod huisartsenzorg voor jeugd met psychische klachten de LHV pagina Jeugd – LHV.
Richtlijnen
De NHG-Standaard Depressie bevat een module Suïcidaliteit. Kinderen en jongeren vallen echter buiten de scope van deze richtlijn. Er zijn geen richtlijnen over suïcidaliteit bij kinderen en jongeren waar het NHG bij betrokken is. Onder ‘voorlichting’ is achtergrondinformatie te vinden van Thuisarts, 113 Zelfmoordpreventie, het Nederlands Jeugdinstituut en het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie.
Verwijsmogelijkheden
De sociale kaart laat zien wat de verwijsmogelijkheden en -afspraken in de wijk en regio zijn. Per regio kan het verschillen welke afspraken er met welke partij zijn gemaakt.
Medisch specialist die jeugd met complexe, ernstige psychische problemen behandelt en begeleidt. Zo ook kinderen met gedachten over zelfdoding. In sommige regio’s zijn consultatieve kinderpsychiaters werkzaam voor laagdrempelige kortdurende consultaties bijvoorbeeld voor vraagverheldering of advies over verwijzing.
Dit is de plek waar kinderen en jongeren, ouders/opvoeders en professionals terecht kunnen met vragen over opvoeden en opgroeien. De JGZ draagt via de Wet publieke gezondheid (Wpg) zorg voor preventie en tijdige signalering van afwijkingen in de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Er werken jeugdartsen, -verpleegkundigen en andere deskundigen op het gebied van jeugd samen. Dit kan onderdeel zijn van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) of van een GGD. Dit verschilt per gemeente. De JGZ-professional heeft een signalerende rol om te verwijzen naar passende vervolgzorg. Deze maakt samen met het kind of de jongere (en ouder) de juiste afwegingen.
Vaak POH Jeugd (Praktijkondersteuner Huisartsenzorg Jeugd) of jeugdconsulent genoemd. Let op, dit valt onder de Jeugdwet en niet de Zorgverzekeringswet. Het is extra aanbod dat niet in alle praktijken haalbaar is. De LHV biedt heldere uitleg over deze functie. Zie: LHV pagina Jeugd – LHV.
Dit valt onder de Jeugdwet tot 18 jaar en daarmee onder de verantwoordelijkheid van de gemeente. In de basis GGZ zijn met name kinderpsychologen en orthopedagogen werkzaam. Er is een grote variatie in aanbod en specifieke aandachtsgebieden van de hulpverleners in de basis GGZ. Elke gemeente moet een actuele sociale kaart van deze aanbieders hebben, om duidelijk te maken voor professionals en cliënten waar zij terecht kunnen.
Deze gemeentelijke voorziening werkt vanuit een brede sociaalmaatschappelijke aanpak. De (sociale) wijkteams bestaan doorgaans uit diverse medewerkers die jeugdhulp verlenen op het gebied van opgroeien en opvoeden (waaronder ook financiële problemen en schuldsanering), geestelijke gezondheidszorg en zorg voor kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking.
De kinderarts is een medisch specialist die gespecialiseerd is in het voorkomen, diagnosticeren, behandelen van ziekten en aandoeningen bij kinderen en adolescenten. Bij (mogelijke) somatische co morbiditeit of differentiaal diagnostische overwegingen kan verwijzing naar de kinderarts zinvol zijn.
Voorlichting
Het geven van voorlichting is onderdeel van het consult van de huisarts. Er zijn teksten op Thuisarts.nl over suïcidaliteit waarop gewezen kan worden, deze teksten zijn opgesteld voor jongeren vanaf 16 jaar. Daarnaast zijn er ook nog andere instanties met informatie voor de jongeren, opvoeders en professionals.
| Bron | Toelichting |
|---|---|
| Thuisarts.nl | Ik denk aan zelfmoord | Thuisarts.nl Mijn naaste denkt aan zelfmoord | Thuisarts.nl |
| 113 Zelfmoordpreventie | 113 Zelfmoordpreventie biedt diverse tools, hulplijnen en informatie voor iedereen met suïcidale gedachten, naasten en professionals. |
| Nederlands Jeugdinstituut | Bij het Nederlands Jeugdinstituut (kenniscentrum over opgroeien) is praktische informatie voor jongeren, ouders en professionals te vinden, ook voor ouders met een kind dat suïcidale gedachten heeft. |
| Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie | Het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie (KJP) bundelt kennis over kinder- en jeugdpsychiatrie, en biedt informatie voor ouders. Het kennisdossier suïcidepreventie bij jongeren van het KJP bevat ook informatie voor andere zorgprofessionals, zoals verwijzingen naar richtlijnen en handreikingen. |