Update 25 juli:

  • Op Thuisarts.nl vindt u nu 3 keuzekaarten over warmte aanvallen (opvliegers) in de overgang. Een keuzekaart helpt u samen te beslissen welke zorg het beste past:
    • Opvliegers (niet meer ongesteld, pdf)
    • Opvliegers (nog ongesteld en voorbehoedmiddel, pdf)
    • Opvliegers (nog ongesteld zonder voorbehoedmiddel, pdf)
  • In de NHG-Standaard De overgang is het beleid overgangsklachten nu samengevat in een handig stroomschema. Daarmee kunt u snel een keuze maken welke therapie het beste past bij uw patient.

Bovenstaande is een aanvulling op onderstaand nieuwsbericht:

Meer ruimte voor hormoontherapie in herziene NHG-Standaard De overgang

Verder worden bij vulvovaginale klachten nu ook indifferente middelen geadviseerd. Niet-hormonale behandelingen zoals zilverkaars, fyto-oestrogenen, afvallen en meer bewegen helpen niet tegen opvliegers. Stressreducerende therapie lijkt wel enig effect te hebben.

De volledige tekst van de nieuwe versie van de standaard is te vinden op De overgang | NHG-Richtlijnen.

Bekijk ook het beleid overgangsklachten.

Effectiviteit en bijwerkingen van hormoontherapie

De hoeksteen van de behandeling is hormoontherapie (oestrogeen, doorgaans met progestageen). Alleen van deze behandeling is de effectiviteit overtuigend aangetoond. De behandeling vergroot wel de kans op borstkanker: op basis van observationeel onderzoek schat men de extra kans na 3 jaar gebruik van hormonen op 2 per 1000 gebruiksters. Bij langduriger gebruik neemt deze extra kans belangrijk toe, daarom wordt hormoontherapie > 5 jaar ontraden. Daarnaast is er een iets verhoogde kans op veneuze trombo-embolieën. Op basis van bovenstaande gegevens stelt de standaard voor om samen met de vrouw te bespreken of ze, gelet op de mate van hinder die ze heeft van overgangsklachten, behoefte heeft aan hormoontherapie.

Transdermale oestrogenen

De laatste jaren zijn er meer transdermale toedieningsvormen van oestrogeen op de markt gekomen. Naast oestrogeenpleisters zijn er nu ook een gel en een spray. De effectiviteit van pleisters is het best onderzocht; deze blijkt vergelijkbaar met die van oraal oestrogeen. De indicaties voor transdermaal gebruik zijn in de nieuwe versie van de standaard verruimd. In de vorige versie waren oestrogeenpleisters alleen een optie voor vrouwen zonder uterus, die geen progestagenen nodig hebben. Nu zijn ze een optie voor alle vrouwen. Dit betekent wel dat er naast de pleister nog een tablet nodig is, want progestagenen kunnen alleen oraal worden gebruikt.

Niet-hormonale behandelingen

Bij de herziening van de standaard is ook gekeken naar de effectiviteit van niet-hormonale maatregelen. Psychologische interventies gericht op stressreductie, zoals mindfulness en cognitieve gedragstherapie, blijken effect te hebben. Deze zijn dus een optie bij vrouwen bij wie stress een rol lijkt te spelen, zeker als hormoontherapie vanwege contra-indicaties of eventuele bijwerkingen niet gewenst is.

Hoewel afvallen bij overgewicht en meer lichaamsbeweging bij een weinig actieve leefstijl een positief effect op de gezondheid hebben, dragen ze niet aantoonbaar bij aan het verhelpen van overgangsklachten. Dat geldt ook voor de werkzaamheid van zilverkaars (black cohosh) en fyto-oestrogenen. Ook deze blijken overgangsklachten niet aantoonbaar te verminderen.

Vulvovaginale klachten

Het beleid ter zake van vaginaal oestrogeen bij vulvovaginale klachten is ongewijzigd. Nieuw is dat ook gekozen kan worden voor indifferente middelen zoals een vochtinbrengende gel of een crème met hyaluronzuur. Voordeel van deze middelen is dat ze direct werken, nadeel is dat het effect kort aanhoudt. Een aantal vrouwen kan hiermee echter adequaat worden geholpen.

Thuisarts.nl

Als gevolg van deze herziening is de patiënteninformatie over de Overgang op Thuisarts.nl aangepast:

  • 4 bestaande situaties zijn inhoudelijk geüpdatet.
  • Naast inhoudelijke aanpassingen in lijn met de nieuwe Standaard; zijn de 2 situaties over hormonen hernoemd zodat duidelijk is dat hormonen alleen helpen bij opvliegers.
  • 2 nieuwe situaties zijn toegevoegd: een situatie over klachten van de vagina, en een situatie over opvliegers.

NHG E-learning De overgang

De overgang is vaak een complexe periode voor vrouwen tussen de 40 en 60 jaar. Er over spreken kan lastig zijn, zelfs in de huisartsenpraktijk. Deze e-learning bevat handvatten voor de zorg en ondersteuning bij overgangsklachten. Er is 1,5 accreditatiepunt toegekend.

  • Volg de NHG-E-learning De overgang (abonnees)
  • Bestel de NHG E-learning De overgang (korting voor NHG-leden)

H&W-podcast

Luister naar de H&W-podcast over dit onderwerp.